Selçuk Efes Kent Belleği'nin Gündeminde Deprem Söyleşisi

Selçuk Efes Kent Belleği’nde düzenlenen Ayasuluk Söyleşileri’nin ikinci gününde “Selçuk Efes ve Etrafının Sarsıntı Tehlikesi ve Alınması Gereken Önlemler” başlıklı söyleşisiyle Prof. Dr. Hasan Sözbilir konuk oldu. Söyleşide Prof. Dr. Hasan Sözbilir iştirakçilere, Türkiye’nin zelzele tehlike kaynakları, sarsıntı ziyanlarının ana nedenleri ve alınması gereken önlemler, Efes Selçuk ve etrafında sarsıntı tehlikesini oluşturan kaynaklar ve bu kaynakların gelecekteki sarsıntı potansiyeli ile Efes Antik Kenti’nde bulunan sarsıntı izleri üzerine yapılan araştırmalar ve İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı hakkında bilgiler verdi.

PROF. DR. HASAN SÖZBİLİR; “HER SARSINTIDAN SONRA KİMİ DERSLER ÇIKARTIYORUZ”

6 Şubat zelzelesinden sonra sarsıntı gerçeğini anlamaya ve tedbir almaya yönelik çalışmaların arttığına değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Özellikle 6 Şubat sarsıntısından sonra Türkiye ölçeğindeki sarsıntılarla ilgili durumlar daha ön plana çıktı. Sarsıntısı anlamaya ve tedbir almaya yönelik çok fazla çalışma başlatıldı. Bu çalışmalar kapsamında Efes Selçuk özelinde ve İzmir özelinde ‘hangi noktada olduğumuz ve nasıl bir zelzele riskine sahip olduğumuz, bundan sonra neler yapmalıyız’ hususlarında çalışmalarımızı daha da arttırdık. Biz her zelzeleden sonra kimi dersler çıkartıyoruz. ‘Neden bu kadar ziyan gördük, neden bu kadar insan can verdi’ araştırmaları yaptıkça, geldiğimiz noktada şu anki teknolojiyle sarsıntı olmadan evvel yerin nasıl sarsılacağını ölçebiliyoruz. Ölçtüğümüz bilgiye nazaran statik projeyi çizip bina yaparsak sarsıntı kaynaklı can kaybı yaşanmıyor. Bu elbette ki inşaatlar yapılırken kusursuz bir bina ve işçilikle, kullanılan gereçler ile de mümkün. Tıpkı vakitte yangın ile ilgili günümüzde erken ikaz sistemleri geliştirildi. Binalarımızda bu sistem varsa zelzele olduğunda sensör binadaki elektriği kestiği için sarsıntı sonrasında yangın çıkmasını engelliyor. Bu da bize zelzeleden sonra gelişen öteki felaketlerle ilgili tedbir alma talihi tanıyor” dedi.

TARİHİMİZİN EN BÜYÜK KARA DEPREMİ

6 Şubat 2023’te 10 vilayette yıkıma ve binlerce can kaybına sebep olan zelzelenin tarihimizin en büyük kara zelzelesi olduğuna değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “6 Şubat sarsıntısı günümüze kadar olan en büyük kara zelzelesi olarak bedellendiriliyor. Dünyada çok nadir görülecek biçimde 9 saat ortayla iki şiddetli sarsıntı oldu. Çok fazla fayın birleşip kırılmasıyla oluşan bir zelzelenin akabinde 9 saat sonra fayların tekrar güç üreterek şiddetli bir zelzelenin daha olmasına sebep oluyor. Zelzele sistemi manasında seçkin gözlenebilir bir durum ve bu Türkiye’de gerçekleşmiş oldu” dedi.

HARİTAYA NAZARAN EFES SELÇUK TEHLİKESİ YÜKSEK OLAN BİR BÖLGEDE

Türkiye Zelzele Haritası ve Efes Selçuk’ta geçmişte olan zelzeleleri inceleyerek çıkarımlar yapan Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Türkiye Zelzele Tehlike Haritasına bakarsak Efes Selçuk Bölgesi sarsıntı tehlikesi yüksek olan bir bölge. 6 Şubat zelzelesinden sonra bu harita tekrar güncellendi. Efes Selçuk bölgesi ve İzmir bölgesi kapsamında baktığımızda her tarafımızda denizler var. Denizlerimiz de de yüksek ölçekli fay çizgileri var. Jeoloji Biliminde ‘Gelecekte yıkıcı bir sarsıntı olacak mı?’ sorusuna yanıt vermek için geçmişte olan sarsıntılara bakarız. Geçmişte yıkıcı bir sarsıntı olduysa gelecekte de olacaktır. Selçuk Efes Fayı ilgili de çalışmalarımız oldu kimi sonuçların gelmesini bekliyoruz. “Son sarsıntısı ne vakit yapmış, fay kaç yılda bir kırılmış?” üzere bilgileri yakın bir vakitler sizlerle de paylaşacağız” dedi.

“ÇOK DİSİPLİNLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ” İLE ANTİK KENTLERDE SARSINTI ÇALIŞMALARI BAŞLADI

Antik Kentlerde de zelzele ile ilgili çalışmalar yapmak için farklı alanlarda çalışan bilim insanlarıyla bir ortaya geldiklerini ve Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi’ne başladıklarını aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Biz Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi başlattık. Antik kentlerin çoğunlukla fayların üzerine yerleştiğini görüyoruz. Aslında yaşamsal alanda faydan çok uzakta yaşayamayız zira sular, maden kaynakları, dağ ve ova hududu fay dediğimiz yerde vardır. Bir halde faylara yakın yaşamak zorundayız. Burada değerli olan şey nasıl yaşamamız gerektiğini bilip anlamamız. Fayın müsaade verdiği ölçüde yapılaşma olursa hiçbir canı kaybetmeyiz. Biz bu proje kapsamında zelzele vaktinde gelişmiş postseismis tesirlere bakacağız. Yani bir insanın yapamadığı, tabiatın kendisinin yaptığına inandığımız, antik kentlerdeki kimi görsel bilgilerden yola çıkarak zelzele izlerine bakacağız. İncelediğimiz antik ketlerde günümüzün teknolojisinin ışığında yaptığımız çalışmalarla sarsıntının ne vakit olduğunu anlayabileceğiz. Antik kentlerdeki sarsıntı izine ilişkin olduğunu düşündüğümüz her türlü bilgiyi topluyoruz ve o periyodun sarsıntılarını yaşlandırmaya çalışıyoruz. Bu da bize bu bölgelerin kaç yılda bir zelzele gördüğünü gösterecek. Bu çok değerli zira sarsıntı olma sıklığını alansal ölçekte anlarsak sarsıntı üretme sıklığını görebiliriz” dedi.

TÜM TÜRKİYE İÇİN AFET RİSK AZALTMA PLANI VAR

Tüm Türkiye özelinde vilayet ve ilçe bazında afet kaynaklarını belirlemek ve bu kaynakların tehlike ve risk tahlillerini yapmak için plan oluşturulduğunu aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Özellikle 2021 yılında tüm Türkiye için Afet Risk Azaltma Planları yapıldı. Bu İzmir bazında her ilçe için yapıldı. Belirli masalar oluşturulup çalıştaylar yapıldı. Efes Selçuk’un yalnızca zelzele değil doğal afet tehlikesi manasında hangi riskleri olduğunu, sel riski, heyelan riski üzere bahislerin hepsi günlerce çalışılarak ortaya kondu ve artık İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı var. Burada da Efes Selçuk ile ilgili yapılması gereken birçok hareket planı var. Neyi nasıl yapacağız sorusu artık yok hepsi planlanmış ve yazılmış durumda” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı